Evelixia-Stop

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΡΩΜΑΝΙΑ*


Σε δηλώσεις του, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος είχε την έμπνευση να επισημάνει, τρομοκρατώντας τους Έλληνες πολίτες, ότι, αν δεν σπεύσουμε να μειώσουμε τις συντάξεις, να αυξήσουμε τις εισφορές και να επιμηκύνουμε την ηλικία συνταξιοδότησης, η βιωσιμότητα της κοινωνικής ασφάλισης καθίσταται επισφαλής και συνεπώς, η καταβολή των συντάξεων αβέβαιη.

Με δεδομένο, όμως, ότι εγγυητής για την καταβολή της δημόσιας σύνταξης είναι το κράτος (συντ. άρθρα 22 παρ. 5 και 25), παράλειψη καταβολής των συντάξεων προϋποθέτει την κατάρρευση του ίδιου του κράτους, η απειλή του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος επιχειρεί να αναδείξει ως αλήθεια ένα μύθο.

Στο χώρο, πράγματι, της κοινωνικής ασφάλισης, η προσέγγιση των ζητημάτων, μέσω της κατασκευής και διασποράς μύθων, συνιστά μεθοδευμένη και επίμονη προσπάθεια και διαδικασία υποδαύλισης της κοινωνικής ανασφάλειας και αβεβαιότητας, με τελική στόχευση τη διαβουκόληση της κοινωνίας στο σύνολό της και των πολιτών κατ' ιδίαν, ώστε να καμφθούν ή ελαχιστοποιηθούν οι κοινωνικές αντιστάσεις και να προωθηθούν, ανεμπόδιστα, οι εκάστοτε κυβερνητικές επιλογές.

Μιλώντας τη γλώσσα των μύθων, αποδεχόμαστε τη γλώσσα της ανεστραμμένης πραγματικότητας. Η γλώσσα των μύθων οδηγεί σε επιχειρήματα που μουδιάζουν το μυαλό - ο ασφαλισμένος και ο συνταξιούχος κατατρομοκρατημένοι για τα επαπειλούμενα δεινά αδυνατούν να σκεφθούν και να αντεπιχειρηματολογήσουν.

Στους μύθους που αναφέρονται στο πεδίο της κοινωνικής πολιτικής και ειδικότερα της κοινωνικής ασφάλισης και έχουν προβληθεί, μέχρι σήμερα, στη χώρα μας, περιλαμβάνονται και οι εξής (ενδεικτική απαρίθμηση):

1. Ο πρώτος μύθος επιχειρεί να νοθεύσει την ίδια την έννοια της κοινωνικής ασφάλισης και να εντάξει στο πλαίσιό της θεσμούς και μέτρα πολιτικής που δεν έχουν εννοιολογική συνάφεια μαζί της. Ο μύθος αυτός παραβιάζει τη ρύθμιση της ΔΣΕ 102/1952 και επιδιώκει να κατατάξει στην κοινωνική ασφάλιση και όσους οργανισμούς εισφοροδοτούνται από το κράτος ή τους εργοδότες.

2. Στην κοινωνική ασφάλιση δεν μπορεί να υπάρξει μόνιμη λύση: όλες οι λύσεις έχουν μεσοπρόθεσμη ή ακόμη και βραχυπρόθεσμη στόχευση. Το Ασφαλιστικό θα αναδύεται συνεχώς: όποια λύση κι αν επιλέγεται κατά καιρούς, το πιθανότερο είναι αυτή να ανατρέπεται, στη ροή του χρόνου, από τις εξελίξεις. Το θέμα θα επανέρχεται συνεχώς: οι επιλογές είναι προεχόντως πολιτικές και κοινωνικές και η οπτική των εκάστοτε κυβερνήσεων μπορεί να διαφέρει ουσιωδώς. Το μαθηματικό, αναλογιστικό, υπολογιστικό σκέλος δεν μπορεί να προέχει και να ακυρώνει την αντίστοιχη πολιτική οπτική.

3. Η δημογραφική πίεση είναι μελλοντική απειλή και όχι αιτία της σημερινής κρίσης.

4. Ο μύθος περί της αδιαμφισβήτητης αξιοπιστίας των αναλογιστικών μελετών. Καμιά αναλογιστική μελέτη δεν επαληθεύεται, πλήρως, στην πράξη - ο πολύ μεγάλος αριθμός των μεταβλητών στις οποίες στηρίζονται τα συμπεράσματα της μελέτης αποκλείει την επαλήθευσή της, αφού αυτή προϋποθέτει την επαλήθευση του συνόλου των μεταβλητών, εσω-ασφαλιστικών και εξω-ασφαλιστικών. Οι μελέτες, όμως, είναι χρήσιμες, επειδή μας δείχνουν την τάση, τις διαγραφόμενες προοπτικές, εάν δεν παρέμβουμε και δεν τροποποιήσουμε τις ισχύουσες, κατά το χρόνο διεξαγωγής της μελέτης, συνθήκες και ρυθμίσεις.

5. Δαπάνες για δημόσιες συντάξεις: υψηλή παρα-οικονομία και μειωμένο έναντι του πραγματικού ΑΕΠ ως βάση υπολογισμού εμφανίζουν το ποσοστό (x %) του ΑΕΠ που διατίθεται για δημόσιες συντάξεις ως πολύ μεγαλύτερο του πραγματικού.

6. Ο μύθος ότι με την αύξηση των γενικών ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης επηρεάζονται και οι ατομικές αποφάσεις αποχώρησης από την υπηρεσία με ανάλογη επιβράδυνση. Αντιθέτως, σε κάθε 2 χρόνια αύξησης της γενικής ηλικίας συνταξιοδότησης, έχουμε 2 μήνες επιβράδυνσης των ατομικών συνταξιοδοτήσεων.

7. Η μυθολογία τοποθετεί το πρόβλημα του ελληνικού Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης στο σκέλος των παροχών. Γι' αυτό και χαρακτηρίζει το ελληνικό ΣΚΑ ως γενναιόδωρο. Έχει μετρηθεί, όμως, ότι το πραγματικό πρόβλημα του ελληνικού ΣΚΑ δεν βρίσκεται στο σκέλος των παροχών αλλά στο σκέλος των εσόδων. Η χρηματοδότηση του ελληνικού ΣΚΑ είναι ελλιπής και ανεπαρκής.

8. Αποτελεί μύθο ότι ο βαθμός ανταγωνιστικότητας μιας εθνικής οικονομίας συναρτάται και εξαρτάται από το ύψος των κοινωνικών δαπανών του αντίστοιχου κρατικού προϋπολογισμού. Πράγματι, ο ισχυρισμός αυτός αδυνατεί, απολύτως, να εξηγήσει το γιατί χώρες με πολύ υψηλότερες, σε σχέση με την Ελλάδα, εκταμιεύσεις του προϋπολογισμού τους για κοινωνικές δαπάνες παρουσιάζουν μέχρι και υπερδιπλάσια, έναντι της ελληνικής, επίδοση διεθνούς ανταγωνιστικότητας της εθνικής τους οικονομίας (Φινλανδία, Ολλανδία, Γερμανία, Σουηδία, Γαλλία, Αυστρία, Ισπανία κ.λπ.).

9. Συναφής με τον προηγούμενο είναι και ο μύθος που υποστηρίζει ότι θα πρέπει πρώτα να δυναμώσουμε την οικονομία για να μπορούμε να ασκήσουμε μετά αποτελεσματικότερη κοινωνική πολιτική. Όμως, κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι μετά την ενίσχυση της οικονομίας, θα ακολουθήσει, αναποδράστως, κοινωνικότερη πολιτική. Το πλεόνασμα θα πάει εκεί όπου επιτρέπει ο εκάστοτε συσχετισμός δυνάμεων.

10. Μέγας και ο μύθος ότι με την ψήφιση ενός νόμου λύεται το αντίστοιχο πρόβλημα. Στη χώρα μας, οι νόμοι ψηφίζονται αλλά δεν εφαρμόζονται.

11. Μύθος ότι η αύξηση της φορολογίας επιβαρύνει το σύνολο των πολιτών (όλους τους πολίτες - άρα και τους χαμηλόμισθους). Αυτό ισχύει μόνο στα άδικα φορολογικά συστήματα. Συνεπώς, με την προβολή του μύθου αυτού, αποπροσανατολιζόμαστε από το κύριο πρόβλημα που συνίσταται στην αποκατάσταση των αρχών της δικαιοσύνης στο συγκεκριμένο άδικο φορολογικό σύστημα.

*Επιστημονικός σύμβούλος ΙΝΕ-ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ